نوآوری بلاک چین ؛ برای بسیاری از کسانی که در صنعت ارزهای دیجیتال فعال هستند یا از دور آن را دنبال می‌کنند، صحبت‌هایی که در آن‌ها کلمات «بلاک‌چین» و «انرژی» استفاده می‌شود اغلب اوقات به منابعی که برای استخراج بلاک‌چین‌های کاربردی مثل «بیت کوین» (Bitcoin) استفاده می‌شود و تاثیراتی که روی محیط زیست دارند، مربوط می‌شود. دلایل زیادی وجود دارد که بگوییم این مسئله یک نکته‌ی مثبت است؛ از جمله اینکه بسیاری از فعالیت‌های «ماینینگ» (Mining) بیت کوین در چین و با استفاده از الکتریسیته ارزان قیمت و حاصل از سوختن ذغال انجام می‌شود. با اینکه مزرعه ماینینگ «سولونا» (Soluna) که از باد قدرت می‌گیرد آینده‌ی روشن‌تری را برای ما به ارمغان می‌آورد ولی هنوز هم مصرف انرژی و ضایعات حاصل از آن برای جامعه‌ی ارزهای دیجیتال کاربردی یک چالش مهم است. این تنها یکی از راه‌هایی است که صنایع تولید انرژی و بلاک‌چین با هم ترکیب می‌شوند.
چندین سال است که صحبت‌هایی پیرامون قابلیت فناوری بلاک‌چین برای بهبود بخشیدن کارایی صنعت انرژی مطرح می‌شود. صنعت انرژی در دنیای امروزی سامانه‌ای بسیار پیچیده و معاملاتی است که علاوه بر داشتن چندین منبع، تامین‌کننده، پخش‌کننده و دلال، دارای چندین استارت‌آپ مربوط به حوزه‌ی رمزنگاری نیز است که با هدف آسان‌سازی پروسه‌های فعلی و ایجاد کارایی‌های جدید ایجاد شده‌اند. این فرصت‌های پیش آمده بیشتر شامل بخش تجارت کالاها، دادوستد یک به یک انرژی، از بین بردن دلال‌ها و خرده‌فروشان، مدیریت داده‌ها، حسابرسی و اتوماسیون می‌شوند.
نحوه عملکرد بخش انرژی با نوآوری بلاک چین چگونه است؟
قبل از اینکه به صحبت در مورد روش‌هایی که بلاک‌چین می‌تواند به بخش انرژی کمک کندو نوآوری بلاک چین ، بپردازیم، باید بفهمیم که این صنعت چگونه کار می‌کند. در حالت کلی ژنراتورهای بالادستی مواد اولیه را تولید می‌کنند و این مواد توسط شبکه انتقال میان‌دستی پردازش شده و به منتشرکننده‌های پایین‌دستی منتقل می‌شود که این منتشرکننده‌ها آن را به کاربران نهایی می‌فروشند. با اینکه این پروسه در نگاه اول ممکن است پروسه‌ی ساده‌ای به نظر بیاید اما اگر تعداد ژنراتورها، تنوع منابع تولید انرژی (خورشیدی، بادی، هسته‌ای، نفتی و…) و نیز درجه‌ای که این پروسه‌ها با هم تداخل پیدا می‌کنند را در نظر بگیریم قضیه پیچیده‌تر می‌شود.
برای مثال وقتی الکتریسیته به خانه یا محل کار شما می‌رسد به احتمال زیاد توسط یک خرده‌فروش (پایین‌دست) به شما فروخته شده است که این خرده‌فروش آن را طی قراردادی از شرکت واسطی (میان‌دست) که مالکیت خطوط برق را در اختیار دارد، دریافت کرده است. خود همین شرکت نیز انرژی خود را از ژنراتورهای الکتریسیته (بالادست) تهیه می‌کند. اما این الکتریسیته از کجا می‌آید؟ همین ژنراتور الکتریسیته بالادستی یک مشتری پایین‌دستی برای نفت، گازهای طبیعی، انرژی خورشیدی و انرژی‌های دیگر محسوب می‌شود تا بتواند الکتریسیته‌ی حاصل را تولید کند.
در لایه‌ی بالایی این سامانه‌ی زنجیره‌ی تامین، اکوسیستمی از بازرگانان کالا وجود دارد که باعث به وجود آمدن بازارهای کارا و رقابتی می‌شوند. اما در طرف دیگر باعث افزایش پیچیدگی مالی بخش انرژی نیز شده‌اند.
در نهایت می‌رسیم به مشتری‌ها که برای استفاده از این انرژی باید هزینه پرداخت کنند. قبضی که در پایان هر ماه به خانه‌هایتان می‌آید مرحله‌ی آخر همه‌ی این پروسه‌ها است. برخلاف دیگر سامانه‌های زنجیره‌ی تامین و بازارهای کالا، کاربر نهایی پروسه واقعا از محصول خریداری شده خود استفاده می‌کند.
همه این موارد باعث شده که بخش انرژی یک کاندید بسیار مناسب برای نوآوری‌های فناوری بلاک‌چین باشد. این بخش نه تنها دارای زنجیره‌ی تامین پیچیده است که نیاز به شفافیت بیشتر و مدیریت داده‌های بهتری دارد بلکه نیازمند بازار تعاملی نیز است که می‌تواند از مزایای توافق‌های آنی بهره بگیرد. شفافیت و ثبات بلاک‌چین می‌تواند هوای کاربران نهایی این صنعت تجاری و پر مشتری را داشته باشد.
نوآوری بلاک چین تاکنون چگونه توانسته است روی این صنعت تاثیر بگذارد؟
با وجود هم‌افزایی‌های احتمالی که بین بلاک‌چین و صنعت انرژی وجود دارد جای تعجبی نیست که بگوییم تاکنون شاهد پروژه‌های مختلفی بوده‌ایم که این دو صنعت را با هم ترکیب کرده‌اند. تحقیقی که سال گذشته در مجله‌ی «بررسی انرژی‌های پایدار و تجدیدپذیر» منتشر شده بود تحلیل سیستماتیک بیش از ۱۴۰ پروژه‌ی تحقیقاتی و استارت‌آپی بلاک‌چین در بخش انرژی را شامل می‌شد که در سرتاسر جهان انجام شده بودند.
این تحقیق نوآوری‌های حوزه‌ی بلاک‌چین در صنعت انرژی را در هشت بخش مقابل طبقه‌بندی کرده بود: ۱) اندازه‌گیری و امنیت؛ ۲) ارزهای دیجیتال، توکن‌ها و سرمایه‌گذاری؛ ۳) تجارت غیرمتمرکز انرژی؛ ۴) تجارت کربن و گواهی‌نامه‌های سبز؛ ۵) مدیریت «گرید» (Grid)؛ ۶) اینترنت اشیا، دستگاه‌های هوشمند، اتوماسیون و مدیریت دارایی‌ها؛ ۷) تحرک الکترونیکی و ۸) نوآوری‌های عمومی و کنسرسیومی.
با توجه به طبیعت پیچیده‌ی بخش انرژی و تعداد زیاد فرصت‌ها، نباید جای تعجب داشته باشد که ببینم این تحقیق چنین طبقه‌بندی گسترده‌ای دارد. در یک سطح بالاتر، بلاک‌چین می‌تواند صنعت انرژی را به همان روشی که معمولا این کار را می‌کند، بهبود ببخشد: مدیریت داده و تراکنش‌ها.
بلاک‌چین چگونه می تواند تراکنش های صنعت انرژی را بهبود ببخشد؟
در ادامه به تمامی جنبه‌های بلاک چین برای بهبود بخشیدن اشاره خواهیم کرد:
معاملات «افست» (Offset) و کالا
یکی از اولین جاهایی که فناوری بلاک‌چین می‌تواند تاثیر به‌سزایی در اکوسیستم تراکنش‌های صنعت انرژی داشته باشد معاملات کالا است. در حال حاضر شرکت‌های مختلفی هستند که میلیون‌ها دلار برای ساخت و دسترسی به پلتفرم‌های معاملاتی اختصاصی کالا صرف می‌کنند که تراکنش‌ها را اجرا و ثبت می‌کند. به جای اینکه چندین سامانه‌ی اختصاصی وجود داشته باشد می‌توان از فناوری بلاک‌چین برای تضمین امنیت، بی‌واسطگی و ثبات معاملات انرژی استفاده کرد. علاوه بر این فرصت‌های بکری برای ایجاد و تجارت گواهی‌نامه‌های سبز و افست‌های کربن وجود دارد که معمولا کسب آن‌ها هزینه هنگفتی دارد. قراردادهای هوشمند خودکار و سامانه‌های اندازه‌گیری می‌توانند دسترسی‌پذیری افست‌ها را بهبود ببخشند که این کار تحت عنوان پروژه‌ی «آزمایش‌های وریدیوم» (Veridium Labs) اجرایی شده است.
حذف کردن دلال ها
تراکنش‌های بلاک‌چین نیز کارایی بسیاری در حذف افراد میانی و دلال‌ها دارند که می‌تواند هزینه‌هایی که بر خرده‌فروشان انرژی تحمیل می‌شود را کاهش دهد. همان‌طور که در بالا اشاره شد، این خرده‌فروشی‌ها انرژی‌ای که به کاربران می‌فروشند را از ارائه‌دهندگانی که این انرژی را تامین می‌کنند، می‌گیرند. یک سامانه‌ی شفاف مبتنی بر بلاک‌چین می‌تواند به کاربران اجازه دهد به طور مسقیم انرژی مورد نیاز خود را از ارائه‌دهندگان خریداری کنند. استارت‌آپ گرید که در ایالات متحده‌ی آمریکا فعال است از بلاک‌چین «اتریوم» (Ethereum) برای همین کار بهره می‌گیرد. با این کار کاربران می‌توانند الکتریسیته را به صورت عمده خریداری کنند و دیگر نیازی به دخالت خرده‌فروش‌ها نیست.
تراکنش‌های نقطه به نقطه
در نهایت می‌رسیم به تراکنش‌های نقطه به نقطه که یکی از برتری‌های اصلی حوزه‌ی رمزنگاری است و می‌تواند بخش انرژی را بهبود ببخشد. سامانه‌های بلاک‌چین می‌توانند به کاربران کمک کنند که به طور مستقیم به خرید و فروش انرژی بپردازند. این مسئله بیش از پیش برای منابع انرژی تجدیدپذیر مثل انرژی خورشیدی و بادی که کاربران می‌توانند خودشان دست به تولید آن بزنند، امیدوارکننده است. با این نوآوری، مشتری‌ها می‌توانند به عنوان تامین‌کننده نیز وارد بازار انرژی شوند. شرکت استرالیایی «پاور لجر» (Power Ledger) به کاربرانش اجازه می‌دهد به کمک میکروگرید‌های این شرکت، دقیقا همین کار را انجام دهند و به افراد دیگر انرژی بفروشند.
بلاک چین چگونه می تواند مدیریت داده را در صنعت انرژی بهبود ببخشد؟
در ادامه به تممی موارد اشاره خواهیم کرد:
مدیریت دارایی ها و فهرست موجودی در نوآوری بلاک چین
در زنجیره تامینی که سهام‌داران زیادی دارد و مقدار این سهام‌ها نیز بسیار زیاد است، داشتن منبع مشترکی از دارایی‌ها و داده‌های مدیریتی فهرست موجودی‌ها می‌تواند بسیار کاربردی باشد. فناوری بلاک‌چین این قدرت را دارد که تمام المان‌های این پروسه را که معمولا مبهم و پنهان از طرفین است، با هم ترکیب کرده و در عین حال از حریم خصوصی و اطلاعات شخصی طرفین درگیر حفاظت کند. یکی از پروژه‌هایی که در این زمینه قدم برمی‌دارد همکاری «وی‌چین» (VeChain) با «شانگهای گاز» (Shanghai Gas) است که ۹۰ درصد انرژی شانگهای را تامین می‌کند. انبار ردیابی خلبان، حمل‌ونقل و اطلاعات سفارش اخیرا توانسته این همکاری را گسترش دهد.
اندازه گیری و صورت حساب
اضافه کردن بلاک‌چین به پروسه‌های فعلی اندازه‌گیری و صدور صورت‌حساب می‌تواند چندین مزیت برای تامین‌کنندگان انرژی و مشتری‌ها داشته باشد. داشتن یک دفترکل یکپارچه که قابلیت ردیابی تحویل انرژی را داشته باشد باعث خواهد شد که منابع و تحویل انرژی هم برای مشتری‌ها واضح و روشن شود و هم شرکت‌ها بتوانند راحت‌تر آن را به سیستم اتوماسیون وصل کنند. شرکت «انژی» (Engie) که در زمینه‌ی مدیریت انرژی فعال است چندین آزمایش را در این باره انجام داده است؛ از جمله پیاده‌سازی زیرساخت‌های بلاک‌چین متصل به کنتور‌های آب برای ردیابی جریان‌های آب و همچنین پیدا کردن مشکلاتی که نیاز به رفع دارند.
شفافیت و امنیت
راه‌حل‌های اشاره شده در بالا برای مدیریت داده در حالت کلی برای رسیدن به شفافیت مضاعفی است که در پروسه‌ی تامین انرژی به ارمغان ایجاد می‌شود اما بحث امنیت نیز به همان اندازه مهم است. با توجه به اینکه هم مشتری‌ها نگران داده‌های شخصی خود هستند و هم شرکت‌ها می‌خواهند از داده‌های خصوصی خود محافظت کنند، وقتی صحبت از چنین داده‌های مشترکی به میان می‌آید بلاک‌چین می‌تواند مانند یک شمشیر دو لبه عمل کند. تاکنون چندین پروژه سعی در تقویت امنیت این سامانه‌ها کرده‌اند تا بتوان از مزایای هر دو مورد بهره‌مند شد؛ یعنی هم داده‌های مشترک و هم اطلاعات خصوصی محافظت شده. استارت‌آپ بریتانیایی «الکترون» (Electron) در حال تحقیق روی تکنیک‌های جدید رمزگذاری برای اندازه‌گیری‌های هوشمند است و پروژه‌ی «گاردتایم» (Guardtime) هم که توسط سازمان انرژی آمریکا حمایت مالی می‌شود، راه‌حل‌های مجاز مبتنی بر بلاک‌چین را برای حل این مشکلات توسعه داده است.
چالش ها نوآوری بلاک چین و خطرات این کار چیست؟
با اینکه تاکنون آزمایش‌های مختلفی در حوزه‌ی بلاک‌چین و انرژی صورت گرفته است، هنوز هم بسیاری از این پروژه‌ها در همان مقیاس کوچک باقی مانده‌اند و مشکلاتشان هم برطرف نشده است. اولین و مهمترین مشکل رسیدن به وضوح نظارتی کلی‌تر فناوری بلاک‌چین است. درست است که فناوری بلاک‌چین در حوزه‌ی انرژی می‌تواند به نفع مشتریان باشد و آن‌ها را به سمت استفاده از انرژی‌های پاک سوق بدهد (که هر دو از اهداف اصلی بسیاری از نهادهای نظارتی و قضایی حاضر در این صنعت هستند)، اما در حال حاضر راهنمای مشخصی برای نحوه‌ی پیاده‌سازی این مسئله در واقعیت برای پروژه‌های بلاک‌چین به خصوص در حوزه‌هایی مثل تجارت نقطه به نقطه انرژی وجود ندارد.
علاوه بر این نیاز به مقیاس‌پذیری، سرعت و امنیت در چنین صنعت حیاتی مثل انرژی از اهمیت بالایی برخوردار است. در حال حاضر بسیاری از بلاک‌چین‌های عمومی برای داشتن این شاخصه‌ها مجبور هستند برخی چیزها را فدا کنند، زیرا هر یک از این موارد یک مانع بزرگ برای استفاده از بسیاری از این راه‌حل‌ها هستند. با اینکه یک بلاک‌چین خصوصی می‌تواند بعضی از این نگرانی‌ها را رفع کند اما بسیاری از راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک‌چین هزینه‌های توسعه‌ی هنگفتی دارند و این عدم قطعیت در موفقیت این روش‌ها می‌تواند مانع از انجام این راه‌حل‌ها شود.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که سامانه‌های فعلی از نظر زیرساخت، فناوری و نهادهای نظارتی بسیار ثابت شده‌اند که این مسئله یک مانع بسیار بزرگ برای بلاک‌چین در هر صنعتی است.
آینده ی بلاک چین در صنعت انرژی چگونه است؟
علی‌رغم وجود چنین چالش‌های احتمالی، مشخص است که بلاک‌چین در صنعت انرژی از پتانسیل بالایی برخوردار است. براساس تحقیقی که توسط سازمان تحلیل بازار جهانی صورت گرفته، بلاک‌چین در صنعت انرژی از ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ خواهد رسید.
با اینکه هنوز کاملا مشخص نیست این راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک‌چین چه شکلی خواهند بود ولی در تحقیقی که توسط مجله‌ی «بررسی انرژی‌های پایدار و تجدیدپذیر» صورت گرفته مشخص شد که ۶۰ درصد از پروژه‌های بررسی شده روی اتریوم بنا شده‌اند. این رقم احتمالا تعداد پروژه‌هایی که در حال ساخت روی بلاک‌چین‌های مخصوص استفاده در صنعت انرژی یا سامانه‌های خصوصی و مجاز هستند را شامل نمی‌شود.
یکی از بزرگترین سوال‌های پیش‌آمده این است که چگونه این پروژه‌ها از مقیاس کوچک و آزمایشی به تولید انبوه خواهند رسید. در پاسخ به این سوال احتمالا موفقیت اخیر وی‌چین در همکاری با شانگهای گاز یک نمونه شاخص خواهد بود. شانگهای گاز بیشترین مصرف‌کننده‌ی انرژی، انبار و ظرفیت حمل‌ونقل کشور چین را دارد. این پروژه‌ی مشترک در سال ۲۰۱۸ و به صورت آزمایشی آغاز شد تا کیفیت آن ارزیابی شود، از جمله طبقه‌بندی، اطلاعات سفارش، اطلاعات تجهیزات اینترنت اشیا و اطلاعات مربوط به حمل‌ونقل. در ۳۱ مارس اعلام شد که با توجه به موفقیت مرحله‌ی آزمایشی، این پروژه گسترش داده شده و ادامه خواهد یافت. به عبارت دیگر قرار شد این دو شرکت اکوسیستم جامع و کاملی تحت عنوان «انرژی به عنوان یک خدمت» (Energy-as-a-Service) را پیاده‌سازی کنند که شامل مدیریت لجستیک، تجارت انرژی و محصولات مالی برای هر دو طرف بالا و پایین‌دستی می‌شود. وی‌چین همچنین قصد دارد بلاک‌چین خود را نسبت به دیگر بلاک‌چین‌های عمومی برای عملیات‌های سازمانی مطابقت دهد و برای رسیدن به این هدف علاوه بر پلتفرم «بلاک‌چین به عنوان یک سرویس» (Blockchain-as-a-Service) خود با نام «وی‌چین تول‌چین» (VeChain ToolChainTM) از ویژگی واگذاری هزینه نیز بهره می‌برد. پلتفرم یاد شده تاکنون به بیش از ۵۰ شریک تجاری این شرکت کمک کرده است که از راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک‌چین استفاده کنند. چنین دید درازمدتی به نظر می‌رسد که توانسته بسیاری از فرصتهایی به وجود آمده توسط بلاک‌چین را در قالب یک اکوسیستم واحد در خود جای دهد.
چیزی که مشخص است این است که نوآوری بلاک چین و صنعت انرژی چقدر خوب با هم ترکیب می‌شوند تا بتوانند یک سامانه‌ی شفاف و کاراتری را به وجود بیاورند. با این حال تنها زمان نشان خواهد داد که آیا ارزش این فناوری‌ها به اندازه‌ای است که از آن‌ها در این صنعت به صورت انبوه استفاده شود یا خیر.
صرافی پلاس با سال‌ها تجربه در حوزه‌ی خدمات ارزی یکی از پیشگامان این عرصه است. ما در صرافی پلاس حواله‌های مختلف به تمامی کشورهای دنیار را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌دهیم. مشتریان برای اطلاعات بیشتر می‌توانند با کارشناسان حاذق و مجرب مجموعه از طریق ثبت نام در سایت و ارسال تیکت در ارتباط باشند. صرافی پلاس در ۷ روز هفته و به صورت ۲۴ ساعته (به جز روزهای تعطیل) در حال خدمت به مشتریان است.
