دائو (DAO) چیست؟

می 27, 2021ارز دیجیتالبدون دیدگاه

تصور کنید با ماشین فروش خودکاری روبه‌رو هستید که نه تنها می‌توانید با پولی که به آن می‌دهید، خرید کنید و مثلا تنقلات از ماشین دریافت نمایید، بلکه با آن پول، امکان معاملات دیگر هم داشته باشید. مثلا فرض کنید که این ماشین می‌تواند سفارش‌هایی برای استفاده از خدمات نظافتی را هم دریافت نماید و هزینه‌های لازم را از طریق خودش تامین کند. به عبارت دیگر، زمانی که پولتان را وارد این دستگاه می‌کنید، خودتان هستید که جنس موردنظر را انتخاب می‌کنید و دستورات لازم را به ماشین می‌دهید. دستگاه هم با توجه به کُدهای از پیش‌ تعریف‌شده‌ای که دارد به دستورات‌تان عمل می‌کند. این مسیر و فرایند دقیقا در سازمان‌های خودگران غیرمتمرکز که به DAO مشهور هستند هم در جریان است. ایده چنین مدلی از مدیریت در دنیای کریپتوکارنسی‌ها هم رواج دارد. اما از چه زمانی؟ از زمانی که بیت‌کوین در نظر گرفت تا از دست واسطه‌ها در معاملات و تراکنش‌های مالی خلاص شود. ایده سازمان خودگردان غیرمتمرکز، راه‌اندازی سازمان یا شرکتی است که بدون نیاز به سلسله‌مراتب مدیریت شود.

لازم به ذکر است که دائو «DAO» هم نام این سیستم مدیریتی است و هم نام یک شرکت است که به این سبک اداره می‌شود. پس به این موضوع دقت داشته باشید. شرکت دائو از نخستین‌ شرکت‌هایی بود که سعی داشت از این مدل مدیریتی استفاده کند اما بنا به کدنویسی‌های اشتباه برای سیستم با شکست روبه‌رو شد.

DAO چگونه کار می‌کند؟

بیت‌کوین نخستین سیستمی را دارد که کاملا بنا به مدل DAO پیاده‌سازی شده است. چرا که بستر آن، مجموعه‌ای از قوانین از قبل طراحی‌شده‌ای دارد که به‌طور خودگردان عمل می‌کند و هماهنگی‌ها در آن از طریق پروتکل اجماع توزیع‌شده «distributed consensus protocol» پیگیری می‌شود. بعد از بیت‌کوین، استفاده از قراردادهای هوشمند در پلت‌فرم اتریوم مورد استفاده قرار گرفت. اتریوم باعث شد تا راه‌اندازی DAO رواج بیشتری پیدا کند و به شکل امروزیِ خود برسد.

پرسش اینجاست که DAO برای کاربردی و عملیاتی‌بودن به چه چیزهایی نیاز دارد؟ قبل از هر چیز به مجموعه‌ای از قوانینی نیاز است که در این مدل پیاده‌سازی گردند. این قوانین تحت‌عنوان قرارداد هوشمند رمزگذاری می‌شوند. آنها برنامه‌ای رایانه‌ای هستند که به‌طور خودگردان در سطح اینترنت وجود دارند و البته این کاربران هستند که عملیات مختلف را با آنها انجام می‌دهند و خود برنامه از عهده انجام تسک‌ها یا وظایف مختلف ناتوان است.

بعد از پیش‌رفتن مراحل مقدماتی، سیستم‌های خودگردان غیرمتمرکز یا همان DAO وارد مرحله سرمایه‌گذاری می‌شوند. این مرحله به دو دلیل بسیار حائز اهمیت است. نخست اینکه DAO باید دارایی داخلی داشته باشد؛ توکن‌هایی که می‌توانند از سوی سازمان‌ها استفاده شوند یا برای انجام و تحقق برخی امور به عنوان پاداش در اختیار کاربران قرار بگیرند. دوم اینکه با سرمایه‌گذاری روی یک چنین سیستمی، کاربران دارای حق رأی می‌شوند و روی شیوه عملکرد آن اثر می‌گذارند.

بعد از اینکه مرحله سرمایه‌گذاری به اتمام رسید و سیستم DAO توسعه یافت، کاملا خودگردان می‌شود و از هر موسسه و نظارت مستقیمی مستقل می‌گردد. در واقع، دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند روی آن کنترل و مدیریتی داشته باشد. این سیستم‌ها کاملا منبع‌باز «open source» هستند؛ یعنی کد آنها برای عموم قابل‌دیدن است. تمام قوانین و تراکنش‌های مالی این سیستم هم در بلاک‌چین ذخیره می‌شود. همین امر است که از DAO نظامی تغییرناپذیر، فسادناپذیر و واضح می‌سازد.

زمانی که هر DAO شروع به عملیات می‌کند، تمام تصمیمات در آن درباره چگونگی و مکان خرج سرمایه براساس اجماعی عمومی شکل می‌گیرد. هر کس که صاحب سهمی در DAO است، می‌تواند درخواست‌هایی برای آینده سهم خود داشته باشد. برای جلوگیری از ایجاد اسپم‌ها باوجود درخواست‌های کاربران مختلف، نیاز به سپرده‌گذاری پولی برای آنها ضروری است. یعنی هر درخواستی باید همراه با یک سپرده‌گذاری پولی باشد.

متعاقبا، سهام‌داران هم درباره درخواست هر یک از کاربران نظر می‌دهند. برای انجام هر عملیاتی باید عموم درباره آن به توافق برسند. مبلغ موردنیاز برای تحقق یک توافق بنا به هر DAO متفاوت است. چون کدهای هر DAO می‌تواند مختص خود آن باشد. این سیستم‌ها به مردم کمک می‌کنند تا سرمایه‌های خود را با کاربرانی در نقاط مختلف دنیا معامله کنند. این عملیات می‌تواند در قالب یک سرمایه‌گذاری، کمکی برای خیریه، استقراض، جمع‌آوری سرمایه و… باشد. تمام این امور بدون نیاز به واسطه‌ها پیگیری خواهد شد. یکی از مشکلات اساسی سیستم رأی‌دهی در DAO این است که اگر حفره‌ای امنیتی در کد اولیه وجود داشته باشد، تا رأی‌دهی عموم درباره آن، امکان اصلاحش وجود نخواهد داشت. با انجام رأی‌گیری، هکرها می‌توانند از باگ‌ها یا حفره‌های موجود سواستفاده کنند.

در نهایت مهم است که به این نکته اشاره شود: DAO توانایی ساخت یک محصول، نگارش کُد یا توسعه بخشی از یک سخت‌افزار را ندارد. در مقابل، یک پیمان‌کار می‌تواند برای انجام امور ضروری استخدام شود. فرایند استخدام مذکور هم از طریق همان فرایند رأی‌گیری عمومی صورت می‌گیرد. در این روند قراردادی هوشمند پرداخت از راه سوئیفت را از راه تکمیل عملیات تضمین می‌کند.

چطور می‌توان در DAO سهام‌دار شد؟

سرمایه‌گذاری در DAO نسبتا ساده است؛ به‌ویژه، زمانی که بدانید چطور باید اقدام به خرید بیت‌کوین و اتر کنید و از قبل هم کیف‌پولی الکترونیکی داشته باشید. پس تنها کاری که باقی می‌ماند، خرید توکن‌های یک DAO خاص است که تقریبا مسیری شبیه خرید سهام یک شرکت عادی را دارد. بعد از اتمام مرحله سرمایه‌گذاری، شما امکان تولید درخواست‌ها و رأی‌دهی و حتی دریافت سود را خواهید داشت. میزان خرید توکن‌هایتان با قدرت رأی‌دهی‌ شما رابطه‌ای مستقیم دارد.

قبل از شروع سرمایه‌گذاری، باید دقیقا بدانید که وارد چه کارزاری می‌شوید. سیستم‌های DAO کاملا واضحند و کدهای زیرساختی آنها همیشه منبع‌بازند. این یعنی شما فرصت مرور کدها را دارید تا مطمئن شوید که هیچ‌گونه باگ یا اشتباهی در آنها وجود ندارد.

Dapp چیست؟

Dapp یا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز از اپلیکیشن‌هایی غیرقابل‌توقف و روبه‌رشد هستند که در سطح بلاک‌چین اتریوم کار می‌کنند و با قراردادهای هوشمند تغذیه می‌شوند. تفاوت اصلی آنها با اپلیکیشن‌های معمولی در خودگردان بودنشان است. ضمن اینکه به هیچ واسطه‌ای برای اجرای عملیات نیاز ندارند و نسبت به سانسور هم مقاومند. به‌عبارت دیگر، اپلیکیشن‌های خودگردان ارتباطی مستقیم میان کاربر و سرویس به وجود می‌آورند. از این طریق، کاربر می‌تواند کنترل کامل اطلاعات و داده‌هایی را به دست بگیرد که به اشتراک گذاشته می‌شوند.

DAOها اساسا نوع بسیار جاه‌طلبانه‌ای از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز هستند و در دسته‌بندی سیستم‌های رأی‌دهی و نظارت عمومی جای دارند. دو نوع دیگری از این اپلکیشن‌ها هم وجود دارد: اپ‌های مدیریت پولی و اپ‌هایی که به‌نوعی به پول ارتباط دارند اما عناوین دیگری مانند خیریه‌ها، بیمه یا املاک و… هم در آنها موجود است.

داستان DAO چیست؟

تیمی آلمانی موسوم به اسلاک‌.ایت«slock.it » یک DAO خلق کرده بود که در حیطه قفل‌های هوشمند «smart locks» فعالیت می‌کرد و به کاربران اجازه می‌داد تا املاک خود را در نسخه‌ای غیرمتمرکز از وبسایت معروف ایربی.ان.بی «airbnb» با دیگران به‌اشتراک بگذارند. بهره‌برداری از این سیستم در ماه مارس سال ۲۰۱۶ صورت گرفت و تامین سرمایه آن از طریق فروش توکن انجام شد. این پروژه به‌نوعی یکی از موفق‌ترین جمع‌سپاری‌هایی بود که در تاریخ شکل گرفت و از طریق جمع‌سپاری یا کراود فاندینگ به بودجه‌ای ۱۵۰ میلیون‌دلاری رسید.

کدگذاری این DAO کامل و بی‌نقص نبود و از آنجا که منبع‌باز به شمار می‌رفت و عموم می‌توانستند آن را ببینند، افرادی پیدا شدند که از باگ‌ها و اشکالات موجود در آن سواستفاده کردند. به همین خاطر، در ۱۷ ژوئن، هکری ناشناس یا شاید گروهی از هکرها شروع به انتقال پول از DAO به سیستم DAO دیگری در ابعاد کوچک‌تر کردند. این سیستم کوچک‌تر از روی DAO کپی‌برداری شده بود. تا قبل از اقداماتی برای توقف این امر، تعداد زیادی اتر معادل بیش از ۵۰ میلیون دلار از سیستم سرقت شده بود.

علاوه بر اینکه باگ موجود در کدنویسی DAO موجب سرقت گسترده‌ای شده بود، این هک‌کردن باعث خدشه‌داردن اعتبار اتریوم به عنوان پلت‌فرمی میزبان و زیر سوال‌‌بردن مفهوم DAO هم شد. این ماجرا شبکه اتریوم را آشفته کرد. نکته حائز اهمیت این است که همه این خسارت‌ها با آزمون‌کردن کُدها قابل‌ جلوگیری بود. شاید این سرقت درس خوبی برای شناسایی نقاط ضعف بالقوه سیستم DAO بود تا در پیش‌برد آن به سمت آینده اصلاحات صورت بگیرد.

مزایای DAO چیست؟

باید قبول کرد که مفهوم اولیه DAO بسیار جذاب است و بسیاری از اموری که شرکت‌های مدرن در حال حاضر در انجام‌شان ناتوان هستند به کمک این سیستم قابل‌اجراست. سیستم کامل و بی‌نقصی از DAO می‌تواند به هر سرمایه‌گذار فرصتی جهت تشکیل سازمان خود بدهد. هیچ خبری از سلسله‌ مراتب نیست و این یعنی ایده‌های خلاقانه می‌تواند از سوی هر کسی در سازمان مطرح شود و مورد قبول عموم قرار بگیرد. مجموعه‌ای از قوانین از قبل نوشته‌شده که تمام سرمایه‌گذاران قبل از پیوستن به سازمان از آن باخبرند در کنار سیستم رأی‌دهی عمومی مانع از شکل‌گیری درگیری‌ها و جدل‌ها میان اعضای سیستم می‌شود.

از آنجایی که هر کاربر و فرد داخل مجموعه باید برای درخواست‌هایی که ثبت می‌کند، سپرده‌ای قرار بدهد، همه سعی می‌کنند تا به‌دنبال راه‌کارهای درست و رفتار معقولی باشند که هزینه‌شان را به هدر نمی‌دهد. در نهایت هم تمام اقدامات کلان و خرد این نظام در بلاک‌چین به ثبت می‌رسند و همه افراد می‌توانند آنها را مرور کنند. به همین‌خاطر وضوح فوق‌العاده‌ای در کار است. هر کاربرِ حاضر در سیستم به چگونگی خرج‌کردن سرمایه نظارت دارد و در این زمینه نظر می‌دهد و توانایی مرور و پیگیری موارد هزینه‌شده را دارد.

معایب DAO چیست و منتقدان چه می‌گویند؟

DAO هم به دنیای کریپتوکارنسی‌ها مرتبط است. بنابراین به فضای نوین و فناوری خاصی متصل است که انقلابی بزرگ محسوب می‌شود. پس طبیعی است که مانند پروژه‌های مشابه، منتقدان بسیاری داشته باشد. برای مثال، مجله فناوری دانشگاه MIT اعتماد‌کردن گسترده به DAO را ایده‌ای بد می‌داند و معتقد است که سرمایه‌گذاری مالی زیاد در این فضا می‌تواند توأم با سودی باشد که هرگز رنگش را نخواهید دید. در مقاله‌ای که در مجله مذکور منتشر شده است، بیان می‌شود که برای کاربردی‌شدن DAO نیاز به تغییرات گسترده‌ای در دنیا وجود دارد.

علاوه بر انتقادی که به قابل‌اطمینان‌نبودن این سیستم وارد می‌شود، ابعاد دیگری از این سیستم هم از سوی کارشناسان زیر سوال می‌رود. مهم‌ترین نقد به‌ویژه بعد از ماجرای سرقت، همان هک‌شدن سیستم است. به زعم منتقدان کدهای غیرقابل‌توقفی که در DAO تعریف می‌شود، ضریت امنیت آن را کاهش می‌دهند. در طول حمله هکرها، سرمایه‌گذاران و شاهدان سیستم بدون توانایی انجام هیچ‌کاری مجبور به نظاره روند دزدی خواهند بود. دلیل این است که باگ‌ها اجازه ورود هکرها را می‌دهند و آنها هم به طور فنی کار خلافی انجام نمی‌دهند و کاملا در مسیر سیستم و چارچوب‌های آن اقدام به سرقت می‌کنند. البته چنین حملاتی با اصلاح کدها قابل مدیریت است.

در آخر، برای ورود استارتاپ‌هایی که در خارج از شبکه بلاک‌چین فعالیت می‌کنند به سیستم DAO باید مصونیت‌هایی قانونی وجود داشته باشد و قوانینی مشروع به آنها امنیت خاطر فعالیت در این فضا را بدهد. مقوله قوانین و اِعمال آنها در دنیای بلاک‌چین از همان ابتدا از دلمشغولی‌های عمده در این عرصه بوده و هست.

مثال‌هایی از دائو چیست؟

هر سازمانی که به شکلی خودگردان و غیرمتمرکز اداره می‌شود و سیستم بودجه‌بندی آن هم از این رویه پیروی می‌کند، DAO نام می‌گیرد. بنابراین، هر شبکه غیرمتمرکز کریپتوکارنسی یک DAO است. به‌ویژه زمانی که مرحله جمع‌سپاری برای تامین سرمایه صورت می‌گیرد. در ادامه با تعدادی از دائوهای معروف و موفق آشنا می‌شوید:

Dash: دَش یک کریپتوکارنسی منبع‌باز و هم‌تا به هم‌تا « peer to peer» است که تراکنش‌های خصوصی و پرداخت‌های فوری را ممکن می‌کند.

DigixGlobal: دیجیکس گلوبال استاندارد دارایی‌های دیجیتالی هم‌تا به هم‌تاست. هر توکن آن نماینده یک گرم از بازار شمش لندن «LBMA» است و در صندوق‌های امانت معتبر نگه‌داری می‌شود.

BitShares: بیت‌شِیرز صرافی غیرمتمرکزی برای کریپتوکارنسی‌هاست که به عنوان پلت‌فرمی سریع و مناسب معرفی می‌شود. در این بستر آزادی کریپتوکارنسی‌ها با ثبات دلار تلفیق می‌گردد.

صرافی پلاس با سال‌ها تجربه در حوزه‌ی خدمات ارزی یکی از پیشگامان این عرصه است. ما در صرافی پلاس حواله‌های مختلف به تمامی کشورهای دنیار را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌دهیم. مشتریان برای اطلاعات بیشتر می‌توانند با کارشناسان حاذق و مجرب مجموعه از طریق ثبت نام در سایت و ارسال تیکت در ارتباط باشند. صرافی پلاس در ۷ روز هفته و به صورت ۲۴ ساعته (به جز روزهای تعطیل) در حال خدمت به مشتریان است.